Słownik XVII wieku

Słowniki:
SXVI, Kn, T, L, SWil, SW, SJP notują
SStp nie notują

Formy: cz. ter. lp 1. os. bielę się; 3. os. bieli się; lm 3. os. bielą się

Znaczenia:

1. »wydawać się, być białym, jaśnieć«: Biélę się/ Albesco [...] Albeo [...] Albico [...] Inalbeo [...] Candico [...] Candesco. Kn 28. Muzułmanska iako dym náwałność się wáli: Bielą się po szerokim polu ich namioty/ Ziemia drży od Taratan/ y Mężow ochoty TwarSLeg 15. Potoki srebrną pianą się bielące, Stoki z wysokich gór szyje łamiące [...] Otwórzcie na mój lament uszy obie. MorszAUtwKuk 19. W przezorney Strudze/ gdzie się pasek bieli/ W upał słoneczny chcę záżyć kąpieli. KochProżnLir 113. Ná iedney niebo Stronie gdzie się bieli iest niepoięta ich [gwiazd] liczba. TylkRoz 26. Leżą gęstym piorunem zdziuráwione skory, Bielą się z martwych kości wyniesione gory. ClaudUstHist 41.

▲ Ustabilizowane połączenia wyrazowe: ▲ bielić się jako śnieg: Tak się bieli [trawa] in profundo iako snieg [na dnie morza]. PasPam 65v.

● Przysłowia, sentencje, skrzydlate słowa: ● MAMMELLE [...] PRZYSŁOWIE: Mędrsze chcą być kurczęta niż kokosz (álbo) ieszcze mu się mleko ná wąsach bieli, á iuż chce więcey nád innych rozumieć. DanKolaDyk II, 228.

2. »malować twarz bielidłem«: Pospolicie się wszystkie bielą i rumienią [kobiety moskiewskie]. NiemPam 174. N astroje białogłowskie. Dzisiejszych się białychgłow przypatrując modzie, Gdy przyganiając danej od Boga urodzie, Czarne sie bielą, białe na przepych naturze Z czarnych płatkow w rozlicznej nastrzygszy figurze, Muchy, osy, pająki [...] lepią po gębie. PotFraszBrück II 384.